بیمه مسئولیت قراردادهای حمل و نقل

بیمه مسئولیت شرکتهای حمل و نقل بین المللی کالا (سی. ام. آر)

عبارت است از بیمه مسئولیت مدنی بیمه گذار به عنوان بارفرابر ( فورواردر ) و یا مجری حمل ( کریر) برحسب مورد ، در قبال صاحبان کالا یا سایر ذوی الحقوق بابت تصدی و یا اجرای عملیات حمل و نقل و تخلیه و بارگیری ، ترانسشیپمنت و یا نگهداری موقت کالا جهت ادامه حمل ، طبق شرایط این قرارداد و مفاد مندرج در ظهر راهبارنامه CMR

راه نامه C. M. R: سندی است که در مسیر حمل با کامیون مورد استفاده قرار م یگیرد و مخصوص حمل کننده می باشد. سند مزبور تحت مقررات و کنوانسیون بین المللی حمل و نقل جاده ای یا مقررات بین المللی حمل کالا از طریق جاده صادر می گردد و حدود مسئولیت متصدیان حمل جاده ای را مشخص می نماید.
شرکت ها و مؤسسات حمل و نقل بین المللی براساس قانون بیمه ایران و کنوانسیون حمل و نقل بین المللی کالا از طریق جاده (سی. ام. آر) می تواند با استفاده از این پوشش مسئولیت خود را در مقابل صاحبان کالا بیمه نمایند.

کنوانسیون :پیمان نامه و معاهده ای است که بین چند کشور بسته می شود.
کنوانسیونConvention Merchendise Road" C.M.R" : پیمان نامه ای است که بین ملل مختلف جهان نزد سازمان ملل متحد مفتوح و بر اساس تقاضای کشورها عضویت پیمان پذیرفته می شود؛ کنوانسیون C.M.Rاز سال 1956 میلادی آغاز شده و در 1978 اصلاحیه ای ضمیمه آن گردیده است. این پیمان مجموعه مقررات ناظر بر مسئولیت شرکتهای حمل و نقل بین المللی کالا از طریق جاده(زمینی) می باشد.
حمل و نقل : جابجائی فرد یا کالا از نقطه ای به نقطه دیگر که در این بیمه نامه ، جابجائی کالا مورد نظر است.

ارسال کنندگان :

ارسال کننده شخصی است که با متصدی حمل قرارداد حمل را منعقد میکند.

متصدیان حمل و نقل :

در حقوق ایران متصدی حمل و نقل عبارت از کسی است که در مقابل اجرت حمل اشیاء را بر عهده می گیرد (ماده 337 قانون تجارت). دکترین نقص قانون تجارت در انحصار مفهوم تصدی به حمل "اشیاء" را با تفسیر گسترده از این کلمه به مفهومی اعم از مسافر و کالا جبران کرده است. برخی نیز بر این باورند که چون به موجب بند 2 ماده 2 قانون تجارت، تصدی به حمل و نقل از راه خشکی یا آب یا هوا به هر نحوی که باشد در زمره اعمال تجاری است. متصدی حمل و نقل نیز عنوانی مشتمل بر حمل و نقل کنندگان اشیاء و اشخاص خواهد بود. در هر حال از دیدگاه نظام حقوق ایران چنانچه تصدی به حمل و نقل شغل معمول شخص باشد وی تاجر تلقی شده و مشمول مقررات عام حاکم بر تجار و مقررات خاص ناظر بر متصدیان حمل و نقل در حوزه های مختلف حمل ونقل می گردد.
وظایف، تعهدات و مسئولیت های متصدی حمل و نقل حسب قانون حاکم بر قرارداد حمل تعیین می شود. با این وصف وظیفه اصلی متصدیان حمل ونقل، اعم از متصدی حمل و نقل زمینی، دریایی یا هوایی انتقال صحیح کالا و مسافر از مبدا تا مقصد در مدت حمل است. متصدی مسئول خسارات وارده بر اشیاء و اشخاص در مدت مذکور است مگر آنکه بتواند یکی از جهات معافیت از مسئولیت را، حسب قانون حاکم، به اثبات برساند.
سپس مواردی که اثبات خلاف فرض مسئولیت را امکان پذیر می سازد:
1- جنس مال التجاره . 2- تقصیر ارسال کننده . 3- تقصیر مرسل الیه . 4- تعلیمات ارسال کننده ( مثل ماده 379 ) . 5- تعلیمات مرسل الیه . 6- حوادث غیر قابل اجتناب . 7- عیوب عدل بندی ، به استثنای ماده 381 .
دو نوع مسئولیت قراردادی و غیر قراردادی وجود دارد ، اما نوع دیگری که با دو گروه دیگر فرق دارد ، مسئولیت مخلوقی است ( در برخی مشاغل ذات کار طوری است که انتظار مراقبت بیشتری از آن می رود ) اگر خسارتی از آن عملیات به دست آید می توان گفت کار درست انجام نگرفته است .

واسطه ها (فورواردرها)

فورواردر یک لغت خارجی است و واژه فورواردر ، نیز دارای معانی مختلف می باشد . در فرهنگ علوم اقتصادی تالیف دکتر منوچهر فرهنگ و درباره ی معنی فورواردر این چنین آمده است:
نماینده حمل و نقل ، متصدی حمل و نقل ، صادر کننده و یا حمل کننده ی کالای تجاری ، شخص یا موسسه انتفاعی که وظیفه اش جمع آوری مال التجاره و فرستادن آن طبق دستور به مقصد معین است.

فورواردرها که درمتون حقوقی از آنها به عنوان "بارفرابر"، "کارگزار حمل و نقل"، "واسطه یا نماینده حمل و نقل" یاد می کنند، اشخاصی هستند که نقش آنها تسهیل تجارت است تا حدی که تجار به چیزی بیش از فروش کالا نیاز نداشته باشند. با تحقق این امر فورواردر همه اقدامات و ترتیبات بعدی را برای انتقال کالا از طریق مرزهای بین المللی انجام می دهند تنوع نقشهای یک فورواردر در ارتباط با حمل کالا و عملیات لجستیک بسیار زیاد و دائماً رو به گسترش است. این نقش ها طیف گسترده ای از ارائه مشاوره و انعقاد قرارداد با متصدی حمل به نمایندگی از جانب مشتری، تا انجام کلیه تشریفات گمرکی و مدیریت امور اتفاقی، به اصالت، را پوشش می دهد. فورواردرها را به اعتبارات مختلف می توان دسته بندی نمود: به اعتبار موقعیت مشتری به فورواردری که از طرف تاجر خریدار یا فروشنده عمل کند و فورواردری که برای متصدی حمل و نقل عمل کند؛ به اعتبار موضوع فعالیت، به فورواردر صادر کننده و یا وارد کننده یا هر دو؛ به اعتبار موقعیت حقوقی فورواردر به فورواردر نماینده و فورواردر اصیل و...

کرییر-تصدی مستقیم در این نوع تصدی ، متصدی حمل و نقل راساً عهده دار جابجائی کالا می شود در قانون تجارت ایران نیز تعهد اصلی و اساسی به عهده متصدی حمل و نقل است و به موجب ماده 377 قانون تجارت متصدی حمل و نقل کسی است که در مقابل اجرت ، حمل و نقل اشیاء را به عهده می گیرد و بر این اساس وی موظف است که مال التجاره را به بهترین وجه به مرسل الیه تحویل دهد و در صورت تخلف از وظیفه و تعهد خویش بر طبق قواعد و مقرراتی که در قانون تجارت پیش بینی گردیده است مسئول خواهد بود. نکته قابل توجه این است که از آن زمان که کالا به متصدی حمل و نقل تسلیم می گردد تعهد وی نسبت به مواظبت و نگهداری کالا و سالم و به موقع رساندن آن به مرسل الیه آغاز می شود .پس از تحویل کالا به مرسل الیه هیچ گونه تعهدی بر عهده متصدی حمل و نقل باقی نخواهد بود و در واقع متصدی حمل و نقل که به طور مستقیم تصدی حمل را انجام می دهد تنها مسئول آثار و نتایجی است که بین دو زمان تسلیم کالا به وسیله متصدی حمل و نقل به مرسل الیه پدید می آید.
لازم به توضیح است که تصدی مستقیم نباید با حمل مستقیم اشتباه شود.در بعضی از کشور ها به منظور تشویق بازرگانان به وارد کردن کالا هایی که مورد نیاز کشور است به بازرگانان امتیازاتی از نظر عوارض گمرکی داده می شود و به موجب قرارداد مذکور محصولاتی که مبدا آن احراز شده است ، از کشور دریافت کننده ترجیحات و صادر کننده کالا به کشور اعطا کننده ترجیحات مستقیماً حمل گردد و هدف این است که اداره گمرک کشور اعطا کننده ترجیحات و وارد کننده بتوانند اطمینان حاصل کنند که محصولات وارداتی همان محصولاتی هستند که از کشور های دریافت کننده خارج و صادر گردیده است